Ethereum Dencun - Bước nâng cấp lớn sắp thay đổi mạng lưới

Ethereum đang chuẩn bị cho một bước tiến đột phá trong hành trình trở thành nền tảng blockchain thực sự khả năng mở rộng. Bản nâng cấp Cancun-Deneb (được gọi tắt là Dencun) sẽ mang tới những thay đổi cơ bản về cách Ethereum xử lý dữ liệu và giao dịch. Trái tim của bản nâng cấp này là công nghệ Proto-Danksharding thông qua EIP-4844, một cải tiến được cộng đồng crypto mong chờ từ lâu.

Dencun là gì và tại sao nó lại quan trọng?

Bản nâng cấp Ethereum Dencun được đặt tên theo ngôi sao Deneb trong chòm sao Cygnus, đại diện cho một cột mốc then chốt trong lộ trình Ethereum 2.0. Đây không chỉ đơn thuần là một bản cập nhật công nghệ mà là phần chuẩn bị cho việc triển khai Danksharding toàn bộ trong tương lai.

Sau khi Beacon Chain được khởi động vào tháng 12/2020 và The Merge hoàn tất vào tháng 9/2022 (chuyển sang cơ chế PoS giảm 99,5% tiêu thụ năng lượng), Dencun sẽ là bước tiếp theo giải quyết vấn đề khả năng mở rộng - thách thức lớn nhất của Ethereum hiện nay.

EIP-4844: Công nghệ blobs thay đổi cách lưu trữ dữ liệu

EIP-4844 (Proto-Danksharding) giới thiệu khái niệm “blobs” - một cơ chế hoàn toàn mới để lưu trữ dữ liệu trên blockchain. Thay vì lưu trữ tất cả dữ liệu giao dịch trên Ethereum Mainnet như hiện nay, các blobs này sẽ được lưu tạm thời trên Beacon Chain rồi xóa sau một khoảng thời gian nhất định.

Điều này có một lợi ích lớn: giảm chi phí lưu trữ đáng kể mà vẫn đảm bảo tính toàn vẹn dữ liệu. Các Layer 2 solution (như Arbitrum, Optimism) sẽ là những thụ hưởng chính từ công nghệ này.

Các cải tiến kỹ thuật khác đi kèm Dencun

Bên cạnh EIP-4844, bản nâng cấp này còn bao gồm:

EIP-1153 - Giới thiệu bộ nhớ tạm thời trong quá trình thực thi hợp đồng thông minh, cho phép tiết kiệm gas đáng kể.

EIP-4788 - Tích hợp thông tin Beacon Block Root trực tiếp vào lớp execution, cải thiện hiệu quả tương tác giữa các lớp consensus và execution của Ethereum.

EIP-5656 - Giới thiệu opcode MCOPY để sao chép dữ liệu trong bộ nhớ hiệu quả hơn.

EIP-6780 - Hạn chế chức năng SELFDESTRUCT, tăng cường tính bảo mật cho các hợp đồng thông minh.

Lộ trình triển khai Dencun

Ethereum đã bắt đầu quá trình thử nghiệm bản nâng cấp này từ đầu năm 2024:

• Mạng thử nghiệm Goerli: 17 tháng 1
• Mạng thử nghiệm Sepolia: 30 tháng 1
• Mạng thử nghiệm Holesky: 7 tháng 2

Quá trình thử nghiệm này rất quan trọng để phát hiện và khắc phục bất kỳ vấn đề tiềm ẩn nào trước khi triển khai trên mainnet. Ban đầu dự kiến ra mắt vào Q4 2023 nhưng đã bị trì hoãn để đảm bảo chất lượng sau các thảo luận giữa các nhà phát triển Ethereum.

Lợi ích thực tế cho người dùng

Giảm phí gas

Đây là lợi ích trực tiếp mà người dùng sẽ cảm nhận ngay. Các giao dịch Layer 2 dự kiến sẽ rẻ hơn 10-100 lần so với hiện tại. Ví dụ, một swap trên DEX layer 2 có thể từ 0,50 USD xuống còn 0,01 USD hoặc thậm chí thấp hơn.

Tăng tốc độ giao dịch

Khi nâng cấp Dencun được triển khai, thông lượng của Ethereum mainnet có thể tăng từ 15 TPS lên 1.000 TPS. Đối với Layer 2, các con số này có thể còn ấn tượng hơn.

Cơ hội cho các nhà phát triển

Với khả năng lưu trữ dữ liệu tăng lên (băng thông dữ liệu được cố định ở 1 MB per slot), các nhà phát triển có thêm không gian để xây dựng các ứng dụng phức tạp và tính năng mới.

Hồi sinh staking thanh khoản

Sau Shanghai upgrade, staking thanh khoản ETH (liquid staking) đã phát triển mạnh. Dencun sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho những người muốn kiếm phần thưởng staking mà vẫn giữ tính thanh khoản.

Nhìn nhận rủi ro

Mặc dù Dencun mang lại nhiều triển vọng, nhưng không thể bỏ qua các rủi ro tiềm ẩn:

• Phức tạp kỹ thuật: Bản nâng cấp này liên quan tới những thay đổi cơ bản về cốt lõi Ethereum. Bất kỳ lỗi nào cũng có thể gây hậu quả nghiêm trọng.
• Tương thích: Các hợp đồng thông minh và ứng dụng hiện tại cần được kiểm tra và cập nhật để hoạt động đúng trên phiên bản mới.
• Giai đoạn chuyển tiếp: Có thể xảy ra những gián đoạn tạm thời hoặc các vấn đề bảo mật không lường trước được.

Chính vì vậy, những thử nghiệm trên các testnet trong nhiều tuần là cần thiết và đúng đắn.

Từ Proto-Danksharding đến Danksharding toàn bộ

Dencun chỉ là bước đầu tiên. Proto-Danksharding mới chỉ giải quyết phần nào của vấn đề khả năng mở rộng. Bước tiếp theo sẽ là triển khai Danksharding hoàn toàn, công nghệ này chia mạng Ethereum thành các phân đoạn nhỏ (shards), mỗi phân đoạn xử lý các giao dịch song song.

Điều này sẽ tạo ra một bước nhảy vọt trong khả năng mở rộng - Ethereum có thể xử lý hàng ngàn giao dịch mỗi giây, so sánh được với các mạng Layer 2 và thậm chí vượt qua chúng.

Tầm quan trọng đối với hệ sinh thái

Bản nâng cấp Dencum thu hút sự chú ý đáng kể từ:

• Các dự án Layer 2: Arbitrum, Optimism, Polygon là những người sẽ được hưởng lợi lớn nhất từ sự giảm chi phí và tăng thông lượng.
• Các nhà đầu tư: Những người tin tưởng vào tương lai của Ethereum coi Dencun là bằng chứng rõ ràng nhất cho cam kết của dự án này trong việc giải quyết vấn đề mở rộng.
• Nhà phát triển dApp: Những người xây dựng các ứng dụng phi tập trung sẽ có thêm công cụ và điều kiện tốt hơn để tạo ra những sản phẩm đỉnh cao.

Triển vọng tương lai của Ethereum

Dencun không phải là điểm kết thúc mà là một mốc quan trọng trong hành trình dài. Sau nó sẽ là Danksharding toàn bộ, tiếp theo là những bản nâng cấp khác nhằm tối ưu hóa bảo mật, phi tập trung hóa và các khía cạnh khác.

Khi Ethereum tiếp tục phát triển qua các bản nâng cấp như Dencun, cộng đồng crypto sẽ chứng kiến sự chuyển đổi mạnh mẽ trong bối cảnh blockchain. Nền tảng này đang từng bước biến từ một hệ thống có thông lượng hạn chế thành một mạng thực sự có khả năng mở rộng, hiệu quả và thân thiện với người dùng.

Đối với những người giao dịch và đầu tư, Dencun upgrade Ethereum mở ra những cơ hội mới để tham gia và kiếm lợi từ hệ sinh thái ngày càng phát triển này.