Luật pháp về tiền điện tử của Hàn Quốc rơi vào bế tắc: Cuộc tranh luận về hướng đi của stablecoin khiến dự kiến thông qua dự luật quan trọng bị hoãn đến năm 2026

Hàn Quốc gặp phải trở ngại lớn trong tiến trình lập pháp quản lý toàn diện về tiền mã hóa. Dự thảo 《Luật Cơ bản về Tài sản số》 ban đầu dự kiến sẽ được thúc đẩy đã bị hoãn chính thức đến năm 2026 do sự bất đồng căn bản trong nội bộ cơ quan quản lý về vấn đề cốt lõi của việc phát hành stablecoin, đó là chủ thể phát hành.

Vấn đề tranh cãi chính nằm ở chỗ Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc kiên quyết ủng hộ mô hình do tập đoàn kiểm soát ngân hàng kiểm soát phát hành nhằm duy trì ổn định tài chính, trong khi Ủy ban Dịch vụ Tài chính lo ngại rằng điều này sẽ bóp nghẹt sự đổi mới của các công ty công nghệ. Mặc dù dự luật đã đạt được sự đồng thuận trong các lĩnh vực bảo vệ nhà đầu tư, công khai thông tin, thậm chí đề xuất có điều kiện gỡ bỏ lệnh cấm ICO từ năm 2017, nhưng bế tắc trong quản lý stablecoin đã buộc lời hứa của Tổng thống Yoon Suk-yeol về phát triển thị trường tài sản số trong nước phải hoãn lại. Cuộc tranh luận giữa “An toàn và Đổi mới” này không chỉ liên quan đến tương lai của thị trường Hàn Quốc mà còn là hình ảnh thu nhỏ của khó khăn trong quản lý tiền mã hóa toàn cầu.

Tiến trình lập pháp bất ngờ bị đình trệ: Đồng thuận dồi dào nhưng khó vượt qua rào cản cốt lõi

Trong bối cảnh các nền kinh tế lớn trên thế giới cạnh tranh hoàn thiện khung pháp lý quản lý tài sản mã hóa vào năm 2025, Hàn Quốc — một trong những thị trường tiền mã hóa sôi động và trưởng thành nhất toàn cầu — lại tạm dừng bước đúng thời điểm then chốt của việc lập pháp. Theo báo cáo chính thức của Thông tấn xã Hàn Quốc, dự thảo 《Luật Cơ bản về Tài sản số》, vốn được kỳ vọng lớn trong giới, đã chính thức bị hoãn trình Quốc hội xem xét đến năm 2026. Sự trì hoãn này đã làm gián đoạn nhịp độ chính sách của chính phủ hiện tại và khiến các nhà đầu tư kỳ vọng vào luật rõ ràng rơi vào trạng thái chờ đợi mới.

Điều trớ trêu là, sự đình trệ này không phải do thiếu đồng thuận trong giới lập pháp. Ngược lại, về nhiều phần quan trọng của dự luật, các cơ quan quản lý tài chính Hàn Quốc đã đạt được tiến bộ rõ rệt. Các bên đều đồng ý áp dụng các quy định kiểm soát chặt chẽ đối với nhà cung cấp dịch vụ tài sản số, tương tự như các quy định trong tài chính truyền thống, bao gồm chế độ công khai thông tin bắt buộc, quy tắc quảng cáo nghiêm ngặt và các biện pháp bảo vệ người dùng toàn diện. Thậm chí, dự thảo còn đề xuất các điều khoản trách nhiệm nghiêm ngặt tương tự lĩnh vực thương mại điện tử, nghĩa là trong trường hợp xảy ra tấn công hacker hoặc hệ thống bị tê liệt, các nền tảng giao dịch có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người dùng mà không cần chứng minh lỗi rõ ràng. Những điều khoản này thể hiện quyết tâm của Hàn Quốc trong việc chỉnh đốn trật tự thị trường và lấy lại niềm tin của nhà đầu tư.

Tuy nhiên, tất cả các đồng thuận rộng rãi đều bị phá vỡ bởi một vấn đề nhỏ nhưng then chốt: ai sẽ phát hành stablecoin? Trong vấn đề này, hai trụ cột của hệ thống tài chính Hàn Quốc — Ngân hàng Trung ương và Ủy ban Dịch vụ Tài chính — giữ lập trường trái ngược, không nhượng bộ nhau. Tranh luận này phản ánh rõ nét sự phức tạp của luật pháp về tiền mã hóa: không còn là cuộc tranh luận đơn thuần “ủng hộ hay phản đối” nữa, mà đã biến thành cuộc đấu tranh sâu sắc giữa các triết lý quản lý khác nhau, quyền hạn của các bộ ngành, và các hình dung khác nhau về tương lai tài chính. Áp lực lớn từ vụ sụp đổ dự án Terra (LUNA) khiến “ổn định” trở thành tiền đề không thể lay chuyển trong mọi cuộc thảo luận; nhưng nền công nghiệp công nghệ mạnh mẽ của Hàn Quốc lại khiến các nhà hoạch định chính sách không muốn bỏ lỡ vị trí dẫn đầu trong công nghệ tài chính thế hệ tiếp theo do quá thận trọng. Chính sự đè nặng này đã tạo ra vòng luẩn quẩn khó tháo gỡ trong quản lý.

Trọng tâm bế tắc stablecoin: Quyền kiểm soát của ngân hàng và Đổi mới công nghệ đối đầu trực diện

Stablecoin, như một điểm neo giữa thế giới mã hóa và nền kinh tế thực, có vai trò quyết định trong thiết kế quy định về luồng chuyển động của tài sản số và giới hạn ứng dụng của chúng trong tương lai. Dự thảo của Hàn Quốc đã đặt ra một trong những “dây cương” nghiêm ngặt nhất toàn cầu đối với stablecoin: nhà phát hành phải giữ 100% dự trữ bằng tiền mặt hoặc trái phiếu chính phủ, và toàn bộ tài sản phải được quản lý tại các tổ chức tài chính được giám sát chặt chẽ như ngân hàng. Mô hình “dự trữ toàn phần, ủy thác mạnh mẽ” này nhằm loại trừ rủi ro sụp đổ do các loại stablecoin dựa trên thuật toán hoặc dự trữ một phần có thể gây ra, đảm bảo mỗi stablecoin lưu hành đều có tài sản thực hỗ trợ.

Tuy nhiên, “tâm điểm” của luật pháp không nằm ở các quy định kỹ thuật này mà ở giới hạn tư cách của chủ thể phát hành. Ngân hàng Trung ương, với vai trò bảo vệ chủ quyền tiền tệ quốc gia, kiên quyết ủng hộ mô hình “kiểm soát bởi tập đoàn ngân hàng”. Mô hình này yêu cầu bất kỳ thực thể phát hành stablecoin nào cũng phải do ngân hàng thương mại nắm giữ ít nhất 51% cổ phần. Lập luận của Ngân hàng Trung ương rõ ràng và kiên định: chỉ khi quyền phát hành stablecoin được kiểm soát chặt chẽ trong hệ thống ngân hàng có vốn đủ mạnh, chịu sự giám sát trực tiếp của cơ quan trung ương, và sâu sát trong cơ chế truyền dẫn chính sách tiền tệ, thì mới có thể phòng ngừa rủi ro hệ thống có thể đe dọa ổn định tài chính quốc gia và chủ quyền tiền tệ. Các quan chức ngân hàng coi đây là giới hạn an toàn không thể thương lượng.

Ngược lại, Ủy ban Dịch vụ Tài chính (FSC) lại phản đối gay gắt. Với vai trò là cơ quan quản lý thị trường tài chính và đổi mới sáng tạo, FSC phản đối mạnh mẽ việc thiết lập giới hạn sở hữu ngân hàng cứng nhắc. Các quan chức của họ nhiều lần cảnh báo rằng việc chỉ cho phép ngân hàng phát hành sẽ đồng nghĩa loại trừ các công ty công nghệ sở hữu công nghệ blockchain cốt lõi và các ứng dụng liên quan khỏi sân chơi. Điều này không chỉ có thể làm chậm tiến trình phát triển của Hàn Quốc trong các lĩnh vực công nghệ tài chính tiên tiến như thanh toán, chuyển tiền xuyên biên giới, DeFi, mà còn buộc các doanh nghiệp đổi mới nội địa phải chuyển ra nước ngoài để tránh rào cản quản lý. FSC muốn xây dựng một khung pháp lý dựa trên quản lý theo hành vi và kết quả, chỉ cần các doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu về dự trữ, kiểm toán và vận hành nghiêm ngặt, thì dù xuất thân từ ngân hàng hay công nghệ, đều có cơ hội cạnh tranh công bằng.

Cuộc chiến “ngân hàng vs. công nghệ” này còn mở rộng đến cấp cấu trúc quản lý. Ngân hàng Trung ương đề xuất thành lập một ủy ban cấp phép hành chính mới dành riêng cho stablecoin; trong khi FSC cho rằng cơ chế phối hợp liên bộ hiện tại đã đủ, việc thành lập thêm cơ quan chỉ gây ra sự mập mờ về quyền hạn và giảm hiệu quả hành chính. Cuộc tranh cãi này chưa kết thúc, về bản chất là cuộc chiến giành quyền phát hành tiền kỹ thuật số chiến lược, và cho đến khi hai bên tìm được điểm cân bằng lợi ích, toàn bộ tiến trình lập pháp chỉ có thể tiếp tục trì hoãn.

Ảnh hưởng sâu rộng của dự luật và phản ứng chuỗi của thị trường

Dù bế tắc về các điều khoản stablecoin đã phủ bóng, nhưng dự thảo 《Luật Cơ bản về Tài sản số》 còn phần khác đã vẽ ra một bức tranh quản lý có khả năng định hình lại thị trường mã hóa Hàn Quốc. Trong đó, sự đảo ngược chính sách đáng chú ý nhất là đề xuất có điều kiện gỡ bỏ lệnh cấm phát hành token lần đầu (ICO) toàn diện từ năm 2017. Dự thảo đề xuất cho phép các dự án trong nước đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về công khai thông tin, kiểm toán bên thứ ba và quản lý rủi ro tiến hành ICO. Sự chuyển đổi này mang ý nghĩa lớn, thể hiện hướng tiếp cận quản lý của Hàn Quốc từ “cấm đoán toàn diện” sang “hướng dẫn phù hợp”, nhằm kéo hoạt động huy động vốn của các doanh nghiệp blockchain trong nước về trong nước, đồng thời đưa chúng vào tầm kiểm soát của cơ quan quản lý, xây dựng một hệ sinh thái đổi mới lành mạnh.

Ngoài ra, dự luật còn nâng cao toàn diện chi phí tuân thủ và tiêu chuẩn vận hành của các nhà cung cấp dịch vụ tài sản số. Ngoài các quy định về công khai thông tin và quảng cáo, điều khoản “trách nhiệm nghiêm ngặt” — theo đó nền tảng có thể phải chịu trách nhiệm vô tội trong các sự cố an ninh — dự báo sẽ tạo ra một cuộc “đại cách mạng” trong ngành. Các nền tảng nhỏ yếu, thiếu đầu tư an ninh sẽ đối mặt với áp lực sinh tồn lớn, trong khi nguồn lực sẽ tập trung nhanh chóng vào các tổ chức lớn, có khả năng xây dựng hệ thống an toàn mạnh mẽ và chịu trách nhiệm rủi ro phù hợp. Xu hướng “kẻ mạnh thắng” này có thể làm giảm đa dạng và sức sống của thị trường trong ngắn hạn, nhưng về dài hạn sẽ giúp xây dựng nền tảng thị trường đáng tin cậy và ổn định hơn.

Việc trì hoãn lập pháp rõ ràng mang lại sự không chắc chắn cho thị trường. Trong khi Mỹ thu hút hàng nghìn tỷ USD vốn truyền thống qua ETF Bitcoin giao ngay, Hồng Kông, Singapore cũng đang tích cực hoàn thiện khung pháp lý để thu hút doanh nghiệp mã hóa, thì sự do dự của Hàn Quốc có thể khiến nước này tạm thời tụt lại trong cuộc cạnh tranh về vốn và nhân tài toàn cầu. Các nhà đầu tư tổ chức vốn dĩ thận trọng với các khu vực pháp lý mơ hồ, một số dự án trong nước có thể chọn ra nước ngoài để tránh chờ đợi. Tuy nhiên, từ góc độ khác, sự thận trọng này còn giúp tránh các lỗ hổng pháp lý có thể phát sinh sau khủng hoảng Terra, khi luật pháp vội vàng. Các nhà quản lý Hàn Quốc dường như sẵn sàng đổi lấy tốc độ để xây dựng một hệ thống quản lý vững chắc, có khả năng chịu đựng được các cuộc khủng hoảng.

Bài học quản lý toàn cầu sau thời kỳ Terra

Khó khăn lập pháp hiện tại của Hàn Quốc là một ví dụ điển hình về “thời kỳ hậu Terra” trong chuyển đổi mô hình quản lý tiền mã hóa toàn cầu. Sự sụp đổ của Terraform Labs không chỉ là một thất bại thương mại, mà còn là một bài học sâu sắc về rủi ro, đã làm thay đổi hoàn toàn ngưỡng tâm lý của các nhà quản lý Hàn Quốc và toàn cầu — việc duy trì ổn định tài chính đã trở thành ưu tiên tuyệt đối hơn tốc độ đổi mới công nghệ. Thay đổi này khiến mọi sáng tạo tài chính liên quan đến tạo tiền và hệ thống thanh toán, đặc biệt là stablecoin, đều phải chịu sự kiểm tra nghiêm ngặt và tiêu chuẩn cao nhất.

Câu chuyện của Hàn Quốc rõ ràng cho thấy, luật pháp về tài sản mã hóa là một công trình hệ thống cực kỳ phức tạp. Nó không chỉ đơn thuần là soạn thảo các điều khoản pháp lý, mà còn là nghệ thuật cân bằng tinh tế giữa ổn định tài chính, đổi mới công nghệ, bảo vệ nhà đầu tư, cạnh tranh ngành và hợp tác quốc tế. Trong đó, sự khác biệt về quan điểm giữa Ngân hàng Trung ương và các cơ quan quản lý thị trường tài chính, do trách nhiệm khác nhau, đã bị phóng đại rõ rệt trong lĩnh vực mới nổi này. Sự “hoãn lại” của Hàn Quốc cung cấp cho các nền kinh tế khác đang theo dõi hoặc đang soạn thảo luật tương tự một cơ hội quý giá để đánh giá kỹ hơn các lợi ích và hậu quả của các con đường quản lý khác nhau.

Điều đáng chú ý là, trong khi tiến trình lập pháp chậm lại, Hàn Quốc vẫn tiếp tục tăng cường thực thi pháp luật về phòng chống rửa tiền, gian lận. Ví dụ, cơ quan tài chính gần đây tuyên bố mở rộng đáng kể phạm vi “quy tắc du lịch” (Travel Rule), giảm ngưỡng báo cáo giao dịch từ hàng chục triệu won xuống còn khoảng 1 triệu won. Động thái này nhằm chặn các lỗ hổng rửa tiền và huy động vốn bất hợp pháp qua các giao dịch nhỏ lẻ, thể hiện rõ quan điểm “quản lý nghiêm khắc về biên giới và xây dựng cốt lõi quy tắc cẩn trọng” trong quản lý của Hàn Quốc.

Triển vọng năm 2026 của luật pháp Hàn Quốc vẫn phụ thuộc vào một cuộc thỏa hiệp chính trị cấp cao. Một khả năng là thiết kế một hệ thống cấp phép phân biệt: đối với stablecoin “phổ dụng” dùng rộng rãi trong thanh toán bán lẻ, có thể áp dụng mô hình phát hành do ngân hàng kiểm soát hoặc có vốn cao; còn đối với stablecoin “chuyên dụng” trong các hệ sinh thái, các kịch bản giao dịch hoặc quy mô hạn chế, sẽ thiết lập tiêu chuẩn phù hợp với rủi ro của chúng, mang tính bao dung hơn. Dù thế nào đi nữa, cuộc đua dài hơi của Hàn Quốc trong quản lý sẽ để lại một bản “đáp án” quan trọng cho các quốc gia châu Á trong việc điều chỉnh tài sản số toàn cầu. Trước khi luật pháp chính thức có hiệu lực vào năm 2026, việc tuân thủ quy định, tăng cường khả năng chống chịu rủi ro vẫn là nguyên tắc bất di bất dịch để tồn tại và phát triển trong thị trường đầy biến động này.